AnIM_2009_Argish_nar

Вернуться к списку текстов

kös-A-BIt oččogo itte-BItIn barɨkaːn terij-(I)n-A-BIt
Köhöbüt oččogo ittebitin barɨkaːn terinebit.
[Когда] мы кочуем, мы готовим все наши вещи.
 
heee d’i͡e-BItIn kas-(I)n-A-BIt
Heee dʼi͡ebitin kahɨnabɨt.
Да, мы выкапываем дом.
 
kömü-LAːk že.R d’i͡e-BIt bu͡olok-BIt kömü-LAːk bu͡o
Kömüleːk že dʼi͡ebit bu͡olokput komulaːk bu͡o.
Наш дом же, наш балок, в глубоком снегу, в глубоком снегу.
 
d’i͡e-LArIN kömü-LAːk kas-(I)n-IAk-LArIN naːda
Dʼi͡elerin kömüleːk kahɨnɨ͡aktarɨn naːda.
Дома, которые в глубоком снегу, надо выкопать.
 
onton d’aktattar bu͡ol-TAk-InA d’i͡e ihin ubiraj.R-LAː-Ar-LAr
Onton dʼaktattar bu͡ollagɨna dʼi͡e ihin ubirajdɨːllar.
Потом женщины внутри дома убирают.
 
bu ke eto.R to što posuda.R barɨkaːn-LArA
Bu ka eto, to što posuda vse eto ubiraetsja barɨkaːnnara ((NOISE)).
Вот это, то, что посуда, всё это убирается, всё.
 
onton ü͡ör-(n)I egel-Ar-LAr
Onton ü͡örü egeleller.
Потом пригоняют стадо.
 
Stado privozjat.
Stado privozjat.
Стадо приводят.
 
onno taba tut-Ar-LAr
Onno taba tuttallar.
Потом ловят оленей.
 
taba tut-A-BIt bu͡o oččogo bu͡ol-TAk-InA bu͡olok-BItIgAr agɨs taba-(n)I kölüj-A-BIt
Taba tuttabɨt bu͡o oččogo bu͡ollagɨna bolokputugar agɨs tabanɨ kölüjebit.
Ловим оленей и запрягаем восемь оленей в балок.
 
agɨs taba-(n)I tut-Ar-LAr ulakan taba-LAr naːda tut-IAk-GA bu͡olok-GA ke
Agɨs tabanɨ tutallar, ulakan tabalar naːda tutu͡okka bolokko ke.
Восемь оленей ловят, на балок нужно больших оленей ловить.
 
onton balok inni-(t)IgAr bu͡ol-TAk-InA bu͡o ješo da hetiː baːr
Onton bolok innitiger bu͡ollagɨna bu͡o össü͡ö da hetiː baːr.
Потом перед балком ещё нарты есть.
 
ol hetiː bu͡o itte-(n)I barɨ-(t)In ti͡ej-Ar-LAr bu ka gruzit.R-LAː-Ar-LAr
Ol hetiː bu͡o itteni barɨtɨn ti͡ejeller bu ka gruzittɨːllar.
На эти нарты всякое разное грузят.
 
mas-LAr-(n)I bu͡ol bočka.R-LAr-(n)I bu͡ol možno.R ugol.R-(n)I itte uːr-Ar-LAr bu͡o
Mastarɨ bu͡ol bu͡očkalarɨ bu͡ol možno ugoli itte uːrallar bu͡o.
Может, дрова, может, бочки, можно уголь всякий класть.
 
itte itte tu͡ok kaːl-BIt kim-(n)I barɨkaːn onno ti͡ej-Ar-LAr
Itte itte tu͡ok kaːlbɨt kimi barɨkaːn onno ti͡ejeller.
Всё, что осталось, всё туда грузят.
 
onno tü͡ört taba-(n)I kölüj-Ar-LAr tü͡ört taba-(n)I kölüj-Ar-LAr
Onno tü͡ört tabanɨ kölüjeller, tü͡ört tabanɨ kölüjeller.
Туда запрягают четырёх оленей.
 
onton inni-GI hɨrga bu͡ol-TAk-InA uže.R xozjain.R-(I)ŋ beje-(t)In hɨrga-(t)A
Onton inniki hɨrga bu͡ollagɨna uže hozjainɨŋ bejetin hɨrgata.
Потом передние сани это уже сани самого хозяина.
 
onno da emi͡e be ugol.R možno.R uːr-IAk-GIn bu͡o
Onno otto emi͡e be ugol možno uːru͡okkun bu͡o.
Туда тоже можно уголь класть.
 
i.R onno nipte di͡e-AːččI-BIt mas abɨrattaː-AːččI-BIt *p-Ar-GA *-TA-GA-ɨj-A *drov-A *r-(n)I-BIt
I onno nipte di͡eččibit, mas abɨrattaːččɨbɨt, palka takaja drova rubit.
И туда [грузят] [то, что] мы называем нипте, где мы дрова рубим, палка такая, дрова рубить.
 
onno nipte-LAr nipte nipte
Onno nipteler ((NOISE)) nipte nipte ((…)).
Туда эти нипте, нипте, нипте.
 
d'e ol-(n)I ol-(n)I itte uːr ti͡ej-Ar-LAr hɨrga-GA ke
De onu onu itte (uːr-) ti͡ejeller hɨrgaga ke.
Всё это грузят на сани.
 
de onton iti xozjain.R ke kim kim hɨrga-LAːk taba-(t)A bu͡ol-Ar
De onton iti hozjain ke kim kim hɨrgalaːk tabata bu͡olar.
Потом упряжка хозяина.
 
onton d’aktar-(I)ŋ emi͡e d’aktar-(t)IgAr tuspa naːda emi͡e
Onton dʼaktarɨŋ emi͡e dʼaktarɨgar tuspa naːda emi͡e.
Потом жена, жена отдельно должна [ехать].
 
küččügüj bu͡olok baːr aha ol-I-GA tü͡ört taba-(n)I kölüj-Ar-LAr
Kuččuguj bolok baːr aha onuga tü͡ört tabanɨ kölüjeller.
Это маленький балок, в него запрягают четырёх оленей.
 
onton v peredi.R balok.GEN.R inni-GA bu͡o emi͡e hɨrga baːr
Onton v peredi balka innige bu͡o emi͡e hɨrga baːr.
Потом впереди балка ещё сани.
 
onno ikki taba-(n)I kölüj-Ar-LAr
Onno ikki tabanɨ kölüjeller.
Туда запрягают двух оленей.
 
urut-GI bu͡ol-TAk-InA bütej hetiː di͡e-AːččI-LAr
Urukku bu͡ollagɨna bütej hetiː di͡eččiler.
Раньше это называли "крытая нарта".
 
spetsialno.R onno itte bütte taŋas-LAr-In kaː-LArA bu͡o bütej hetiː-GA ke
Spetsialnoonno itte bütte taŋastarɨn kaːlara bu͡o bütej hetiːge ke.
Специально для всякой разной одежды там место, на крытой нарте.
 
taŋas-LAr-GIn üčügej as-LAr-GIn onno uk-A-GIn
Taŋastargɨn üčügej astargɨn onno ugagɨn.
Туда кладешь одежду и хорошую еду.
 
bütej hetiː onton d’aktar-(t)In beje-(t)In hetiː-(t)A hɨrga-(t)A
Bütej hetiː onton dʼaktarɨn bejetin hetiːte hɨrgata.
Крытая нарта и потом нарта самой женщины.
 
*smotr-(n)Ij-A kak.R ɨraːk kös-GA üs taba-(n)I kölüj-Ar-LAr
Smotrja kak, ɨraːk köskö üs tabanɨ kölüjeller.
Смотря как, для дальней кочёвки запрягают трёх оленей.
 
a.R čugas kös-GA ikki taba-(n)I kölüj-Ar-LAr
A čugas köskö ikki tabanɨ kölüjeller.
А для ближней кочёвки запрягают двух оленей.
 
onton ol d’aktar-(I)ŋ balok.R-(t)In kenni-(t)tAn bu͡o güːle bu͡olok baːr
Onton ol dʼaktarɨŋ bu͡ologun kennitten bu͡o güːle bolok baːr.
Потом сзади женского балка есть сенечный балок(?).
 
vot.R *-(I)m-Ar-An-GI-ɨj *bolok
Vot, malenkij bolok.
Вот, маленький балок.
 
kim-LAː-AːččI kepteri güːle di͡e-AːččI-BIt
Kimneːčči kepteri güːle di͡eččibit.
Его называют пристройкой, сенями.
 
onno uže.R dva.R
Onno uže dva olenja.
Там уже два оленя.
 
onton ol güːle kenni-(t)tAn tam.R vsjaki͡e.R itte bütte ke araŋas-(n)I možno.R tartar-A-GIn baːj-A-GIn bu͡o
Onton ol güːle kenniten tam vsjakie itte bütte ke, araŋahɨ možno tartaragɨn baːjagɨn bu͡o.
После этих сеней там всякое разное, припасы можно привязать.
 
ɨt-LAr-GIn baːj-A-GIn
Ɨttargɨn baːjagɨn ((NOISE)).
Собак привязываешь.
 
onton kös-A tur-A-GIn
Onton köhö turagɨn ((LAUGH)).
И потом начинаешь кочевать.
 
ulakan argiš bu͡ol-TA onton
((…)) Ulakan argiš bu͡olla (onton).
Это был большой аргиш.
 
osobenno.R kogda.R elbek kihi ke
Osobenno kogda elbek kihi ke.
Особенно когда много людей.
 
üs itte ɨ͡al bu͡ol-TAk-InA ke uhun bagajɨ bu͡ol-AːččI ontu-(I)ŋ
Üs itte ɨ͡al bu͡ollagɨna ke uhun bagajɨ bu͡olaːččɨ ontuŋ.
Когда три разных семьи, он бывает очень длинным.
 
onton biːr kihi-(I)ŋ ü͡ör ü͡ör-(n)I üːr-IAk-LAːk bu͡o ü͡ör-(n)I üːr-Ar biːr kihi
Onton biːr kihiŋ ü͡ör ü͡örü üːrü͡öteːk bu͡o, ü͡örü üːrer biːr kihi.
Тогда один человек гонит стадо, стадо гонит один человек.
 
ü͡ör-(n)I üːr-Ar ontu-(I)ŋ
Ü͡örü üːrer ontuŋ.
Он(a) стадо гонит.
 
bu aːt-(t)A ulakan argiš
Bu aːta ulakan argiš.
Это называется большой аргиш.
 

Вернуться к началу текста

Вернуться к списку текстов