| Тыа һиригэр, көмүктээх багайы һиргэ былыргы каалбыт очииһакаан баара эбит. |
| Tɨ͡a hiriger, kömükteːk bagajɨ hirge bɨlɨrgɨ kaːlbɨt očiːhakaːn baːra ebit. |
| В дальней местности, где лежит глубокий снег, стоял старинный маленький чум, говорят. |
|
|
| Ол очиһакааҥҥа киэһэ аайы уот убайар буолбут. |
| Ol očihakaːŋŋa ki͡ehe aːjɨ u͡ot ubajar bu͡olbut. |
| В этом чуме каждый вечер стал загораться свет. |
|
|
| Манна баар эбит биир кордьон киһи. |
| Manna baːr ebit biːr kordʼon kihi. |
| В тех местах жил парень, оказывается. |
|
|
| Купиэска ороботник буола һылдьар. |
| Kupi͡eska orobotnik bu͡ola hɨldʼar. |
| Был он работником у купца. |
|
|
|
|
|
| — Туок уота убайара буолла, — диэн һөгөн кэпсэтэллэр. |
| "Tu͡ok u͡ota ubajara bu͡olla", di͡en högön kepseteller. |
| "Что за огонь там горит?", говорят, удивляясь. |
|
|
| Маныага маа бөркөй киһиҥ этэр купиэһыгар: |
| Manɨ͡aga maː börköj kihiŋ eter kupi͡ehɨgar: |
| Тогда парень-молодец говорит своему купцу: |
|
|
| — Дьэ заклааттаһыак, — диир. |
| "Dʼe zaklaːttahɨ͡ak", diːr. |
| "Давай биться об заклад", говорит. |
|
|
| — Мин баран билэн кэлиэм. |
| "Min baran bilen keli͡em. |
| "Пойду, разузнаю и приду. |
|
|
| Мин коттордокпуна биэк боско үлэлиэм, эн буоллагына карчыны биэриэҥ. |
| Min kottordokpuna bi͡ek bosko üleli͡em, en bu͡ollagɨna karčɨnɨ bi͡eri͡eŋ." |
| Если я проиграю, век даром на тебя работать буду, а ты, [если я выиграю], денег дашь." |
|
|
| Онон һөбүлэһэн каалсаллар. |
| Onon höbülehen kaːlsallar. |
| На том и соглашаются. |
|
|
| Маа киһиҥ киэһэ ытынан барар. |
| Maː kihiŋ ki͡ehe ɨtɨnan barar. |
| Тот человек вечером на собаках отправляется. |
|
|
| Бу баран очииһага киирэр. |
| Bu baran očiːhaga kiːrer. |
| Вот приехал и входит в чум. |
|
|
| Бу киирбитэ түүлээк һырайдаак киһи олорор. |
| Bu kiːrbite tüːleːk hɨrajdaːk kihi oloror. |
| Вошел, а там с волосатым лицом человек сидит. |
|
|
| Манна кыбыста-кыбыста бөркөйүҥ олорор ыскаамыйага. |
| Manna kɨbɨsta-kɨbɨsta börköjüŋ oloror ɨskaːmɨjaga. |
| Тут осторожно, с оглядкой работник садится на скамью. |
|
|
| Түүлээк киһитэ күөстэнэн аһаары олорор эбит. |
| Tüːleːk kihite kü͡östenen ahaːrɨ oloror ebit. |
| Волосатый человек, сварив еду, собирался есть, оказывается. |
|
|
| Дьэ күөһүн которунан: |
| Dʼe kü͡öhün kotorunan: |
| Ну, выложил он еду. |
|
|
| — Аһаа, — диэбит. |
| "Ahaː", di͡ebit. |
| "Ешь", говорит. |
|
|
| Маны аһаан баран утуйаары һыппыттар. |
| Manɨ ahaːn baran utujaːrɨ hɨppɨttar. |
| Поев, улеглись спать. |
|
|
| Бу һыттагына һарсыарда эрдэ киһитэ киҥилэнэн баран каалар. |
| Bu hɨttagɨna harsɨ͡arda erde kihite kiŋilenen baran kaːlar. |
| Утром, когда [работник] еще не поднялся, [волосатый] человек ушел на лыжах. |
|
|
| Кордьон киһибит турар даа һаныы биэрэр: |
| Kordʼon kihibit turar daː hanɨː bi͡erer: |
| Парень встает и размышляет: |
|
|
| — Кайдак мин манна һылдьыбыппын биллэриэмий? — диир. |
| "Kajdak min manna hɨldʼɨbɨppɨn billeri͡emij", diːr. |
| "Как же мне доказать, что я был здесь?", подумал. |
|
|
| — Бу киһи канна барбытын билэн бэлиэ эгэлиэктээкпин, — диэн орогун батан баран, бу баран таас кайага тийэр. |
| "Bu kihi kanna barbɨtɨn bilen beli͡e egeli͡ekteːkpin", di͡en orogun batan baran, bu baran taːs kajaga tijer. |
| "Узнаю, куда поехал этот человек и привезу доказательства", подумав, последовал по его тропе и доехал до каменной горы. |
|
|
| Манна кистэнэн кэлбитэ, бу таас кайа барыта каһыллыбыт. |
| Manna kistenen kelbite, bu taːs kaja barɨta kahɨllɨbɨt. |
| Когда подкрался туда, [видит:] вся гора изрыта. |
|
|
| Дьон көөкүнэ диэн, һаҥалара диэн, өҥөйөн көрбүтэ кайагаһынан киһилэрэ барыта түүлээк һирэйдээк. |
| Dʼon köːküne di͡en, haŋalara di͡en, öŋöjön körbüte kajagahɨnan kihilere barɨta tüːleːk hirejdeːk. |
| Изнутри раздается шум многих голосов, когда заглянул через щель — у всех людей волосатые лица. |
|
|
| Манна үөмэн киирбит. |
| Manna ü͡ömen kiːrbit. |
| Крадучись, входит. |
|
|
| Бу киирэн бу дьиэгэ, балагаҥҥа киирэн олорор. |
| Bu kiːren bu dʼi͡ege, balagaŋŋa kiːren oloror. |
| Войдя в это жилище-балаган, усаживается. |
|
|
| Бу олорбута биир дьактар баар эбит. |
| Bu olorbuta biːr dʼaktar baːr ebit. |
| Он сел, там была одна женщина, оказывается. |
|
|
| Ол оргуйкаан ыйытар: |
| Ol orgujkaːn ɨjɨtar: |
| Она потихоньку спрашивает: |
|
|
| — Кайа тугунан наадыйан кэллиҥ? — диир. |
| "Kaja tugunan naːdɨjan kelliŋ", diːr. |
| "Какая нужда привела?", говорит. |
|
|
| Маны этэр: |
| Manɨ eter: |
| На это отвечает. |
|
|
| — Һинньигэс һирбинэн, — диир. |
| "Hinnʼiges hirbinen", diːr. |
| "Невеликая нужда", говорит. |
|
|
| Онуока маа дьактара тугу эрэ һымнагас багайыны туттаран кээһэр. |
| Onu͡oka maː dʼaktara tugu ere hɨmnagas bagajɨnɨ tuttaran keːher. |
| Тогда эта женщина что-то мягкое ему сует. |
|
|
| Ону көрүмнэ эрэ һиэбигэр уктан кээһэр, дьактара этэр: |
| Onu körümne ere hi͡ebiger uktan keːher, dʼaktara eter: |
| Не глядя, [человек] кладет это в карман. Женщина сказала: |
|
|
| — Дьэ кытаат, баран көр, манна дьоннорум көрдөктөрүнэ киһилиэктэрэ һуога, — диэбит. |
| "Dʼe kɨtaːt, baran kör, manna dʼonnorum kördöktörüne kihili͡ektere hu͡oga", di͡ebit. |
| "Ну, поскорее уезжай, если увидят тебя здесь мои люди, не сдобровать", сказала. |
|
|
| Ону истээт кордьон киһи таксыбыт, ытыгар олорбут даа барарга буолбут. |
| Onu isteːt kordʼon kihi taksɨbɨt, ɨtɨgar olorbut daː bararga bu͡olbut. |
| Услышав это, парень вышел, сел на нарту да и уехал поспешно. |
|
|
| Бу баран иһэн кэннин көрбүтэ: биир киһи батыһан иһэр. |
| Bu baran ihen kennin körbüte, biːr kihi batɨhan iher. |
| По пути оглянулся — видит, что за ним гонится один человек. |
|
|
| Онтута һитэн иһэрин көрөн маа киһи көтүппүт. |
| Ontuta hiten iherin körön maː kihi kötüppüt. |
| Увидев, что тот догоняет, погнал [собак] вовсю. |
|
|
| Түүлээк һырайдаак киһитэ һыргатын кэлин атагыттан ылан икки атагын каалларбыт. |
| Tüːleːk hɨrajdaːk kihite hɨrgatɨn kelin atagɨttan ɨlan ikki atagɨn kaːllarbɨt. |
| Человек с волосатым лицом, схватившись руками за задние копылья нарты, выдернул две из них. |
|
|
| — Түбэстэргин көрдөрүөх этим, — диэн каһыытаан каалбыт. |
| "Tübestergin kördörü͡ök etim", di͡en kahɨːtaːn kaːlbɨt. |
| Отстав, прокричал: "Если бы мне попался, показал бы тебе!" |
|
|
| Маа уол дьиэтигэр кэлэн бэлиэ эгэллим диэн кармааныттан һымнагаһын таһаарбыта — кара һаһыл буолбут. |
| Maː u͡ol dʼi͡etiger kelen "beli͡e egellim" di͡en karmaːnɨttan hɨmnagahɨn tahaːrbɨta — kara hahɨl bu͡olbut. |
| Тот парень, приехав домой, говоря: "Примету привез" — из кармана вынул то мягкое, а это мех черной лисы, оказывается. |
|
|
| Купиэһа буоллагына карчы бөгө биэрбит. |
| Kupi͡eha bu͡ollagɨna karčɨ bögö bi͡erbit. |
| Купец тогда много денег дал. |
|
|
| Онон баай киһи буолбут. |
| Onon baːj kihi bu͡olbut. |
| Вот так богатым человеком стал [работник]. |
|
|
| Маны кырдьагастар эппиттэр: |
| Manɨ kɨrdʼagastar eppitter: |
| Это старики так объяснили: |
|
|
| — Эн тийэ һылдьыбыккын былыр ыраактаагы өлбүгэтиттэн күрэнэн кэлбит дьоннорго, олоруҥ һаһан кайа иһигэр дьиэлэннилэр. |
| "En tije hɨldʼɨbɨkkɨn bɨlɨr ɨraːktaːgɨ ölbügetitten kürenen kelbit dʼonnorgo, oloruŋ hahan kaja ihiger dʼi͡elenniler. |
| — Ты добрался до людей, которые туда в старину убежали, спасаясь от царских податей, они, скрываясь, устраивают себе жилища внутри горы. |
|
|
| Маҥнай эн очииһага көрөөччү киһиҥ ол кинилэр булчуттара, кыылдьыттара. |
| Maŋnaj en očiːhaga köröːččü kihiŋ ol kiniler bulčuttara, kɨːldʼɨttara." |
| Тот человек, которого ты встретил в лесном чуме, — это их охотник-промысловик." |
|
|