| Былыр-былыр биир ыраактаагы олорбут. |
| Bɨlɨr-bɨlɨr biːr ɨraːktaːgɨ olorbut. |
| Давным-давно жил один царь. |
|
|
| Огото һуок этэ эбит. |
| Ogoto hu͡ok ete ebit. |
| Он не имел детей, говорят. |
|
|
| Биирдэ бу ыраактаагы һанаабыт: |
| Biːrde bu ɨraːktaːgɨ hanaːbɨt: |
| Однажды этот царь призадумался: |
|
|
| "Бу того биһиги огото һуокпутуй? |
| "Bu togo bihigi ogoto hu͡okputuj? |
| "Почему же у нас нет детей? |
|
|
| Кырдьагастартан ыйыппыт киһи". |
| Kɨrdʼagastartan ɨjɨppɨt kihi." |
| Спросить бы у старых людей." |
|
|
| Бу һаныы олордогуна, дьактара киирбит: |
| Bu hanɨː olordoguna, dʼaktara kiːrbit: |
| Когда так, задумаясь, сидел, вошла жена: |
|
|
| — Тугу һанааргаатыҥ, догоо? |
| "Tugu hanaːrgaːtɨŋ, dogoː?" |
| "О чем задумался, милый?" |
|
|
| — һарсыын биһиги киһилэри комуйуокпут. |
| "Harsɨːn bihigi kihileri komuju͡okput. |
| "Завтра мы соберем людей. |
|
|
| Каныга дьиэри иччитэк истиэнэни көрөн олоруокпутуй, огото һуок? |
| Kanɨga dʼi͡eri iččitek isti͡eneni körön oloru͡okputuj, ogoto hu͡ok? |
| До каких пор будем жить, глядя на пустые стены, без детей? |
|
|
| Ыйытыак того огото һуокпутуй? |
| ɨjɨtɨ͡ak togo ogoto hu͡okputuj? |
| Спросим, почему нет у нас детей. |
|
|
| Кимиэкэ баайбытын биэриэкпитий, өллөкпүтүнэ? |
| Kimi͡eke baːjbɨtɨn bi͡eri͡ekpitij, öllökpütüne?" |
| Кому оставим наше богатство, когда умрем?" |
|
|
| һарсиэрда турбуттара, үгүүс багайы киһи комуллубут. |
| Harsi͡erda turbuttara, ügüːs bagajɨ kihi komullubut. |
| Утром встали — очень много людей собралось. |
|
|
| Онно ыраактаагы ыйыппыт: |
| Onno ɨraːktaːgɨ ɨjɨppɨt: |
| Тут царь спросил: |
|
|
| — Бу того биһиги огото һуокпутуй? |
| "Bu togo bihigi ogoto hu͡okputuj? |
| "Почему, вот, мы не имеем детей? |
|
|
| Кайтак, тугу гыннакка, оголонуокпутуй, эһиги кайтак дьии һаныыгыт? |
| Kajtak, tugu gɨnnakka, ogolonu͡okputuj, ehigi kajtak dʼiː hanɨːgɨt?" |
| Что сделать, чтобы заполучить ребенка, что вы об этом думаете?" |
|
|
| Киһилэр айдаайа түспүттэр. |
| Kihiler ajdaːja tüspütter. |
| Люди вдруг зашумели. |
|
|
| Аанынан кырдьагас һоккор огонньор былтас гыммыт. |
| Aːnɨnan kɨrdʼagas hokkor ogonnʼor bɨltas gɨmmɨt. |
| В дверь заглянул один кривой дряхлый старик. |
|
|
| һоккор эрэйдээги ортого үтэн кээспиттэр: |
| Hokkor erejdeːgi ortogo üten keːspitter: |
| Бедного кривого вытолкнули на середину: |
|
|
| — Бу баар билэр киһи. |
| "Bu baːr biler kihi." |
| "Вот знающий человек." |
|
|
| Огонньор өрө көрөн бараан, һис туттан бараан, дьиэбит: |
| Ogonnʼor örö körön baraːn, his tuttan baraːn, dʼi͡ebit: |
| Старик взглянул снизу вверх, заложил руки за спину и сказал: |
|
|
| — Оҥоруҥ көмүс илимнэ, көмүс тыыта, көмүс эрдиитэ. |
| "Oŋoruŋ kömüs ilimne, kömüs tɨːta, kömüs erdiːte. |
| "Готовьте золотые сети, золотую лодочку, золотые весла. |
|
|
| Онтон ыраактаагы балыктыы бардын. |
| Onton ɨraːktaːgɨ balɨktɨː bardɨn. |
| Потом пусть царь едет рыбачить. |
|
|
| Илимигэр балык тутуо, ону дьактара һиэтин. |
| Ilimiger balɨk tutu͡o, onu dʼaktara hi͡etin." |
| В сети попадется рыба, пусть жена ее съест." |
|
|
| Ыраактаагы дьактара күлбүт: |
| ɨraːktaːgɨ dʼaktara külbüt: |
| Царица засмеялась: |
|
|
| — Онтон мин тотуом дуо? |
| "Onton min totu͡om du͡o?" |
| "Наемся ли ею?" |
|
|
| Өр буолуой, ыраактаагы һарсыҥҥытын көмүс тыылаак, көмүс эрдиилээк балыктана барбыт. |
| Ör bu͡olu͡oj, ɨraːktaːgɨ harsɨŋŋɨtɨn kömüs tɨːlaːk, kömüs erdiːleːk balɨktana barbɨt. |
| Долго не было, царь назавтра в золотой лодочке с золотым веслом уехал рыбачить. |
|
|
| Биир балыгы илибирэтэн тыыннаактыы эгэлбэт дуу. |
| Biːr balɨgɨ ilibireten tɨːnnaːktɨː egelbet duː. |
| Одну живую трепещущую рыбку тут приносит. |
|
|
| — Бу бултум, — дьиэбит да асчыттарыгар биэрэн кэбиспит. |
| "Bu bultum", dʼi͡ebit da asčɨttarɨgar bi͡eren kebispit. |
| "Вот моя добыча", сказал и поварам отдал. |
|
|
| — һаныкаан күөстээҥ! |
| "Hanɨkaːn kü͡östeːŋ!" |
| "Сейчас же сварите!" |
|
|
| Асчыт балык катырыгын от иһигэр ыраастаан кээспит — ону ыраактаагы коруобата һиэн кээспит. |
| Asčɨt balɨk katɨrɨgɨn ot ihiger ɨraːstaːn keːspit — onu ɨraːktaːgɨ koru͡obata hi͡en keːspit. |
| Повар рыбу от чешуи очистил в траве — ее съела корова царя. |
|
|
| Ыраактаагы дьактара балыгы һиэн баран оҥуогун тэриэлкэгэ каалларбытын асчыт ыкка быракпыт. |
| ɨraːktaːgɨ dʼaktara balɨgɨ hi͡en baran oŋu͡ogun teri͡elkege kaːllarbɨtɨn asčɨt ɨkka bɨrakpɨt. |
| Царица, съев рыбу, кости оставила на тарелке, повар их выбросил собаке. |
|
|
| Олоҥкого өр буолуо дуо? |
| Oloŋkogo ör bu͡olu͡o du͡o? |
| Долго ли делается в олонгко? |
|
|
| Үһүөннэрэ үс уолу төрөөбүттэр. |
| Ühü͡önnere üs u͡olu töröːbütter. |
| Все трое родили трех мальчиков. |
|
|
| Оголор төһө да буолбакка бииргэ оонньуур буолбуттар. |
| Ogolor töhö da bu͡olbakka biːrge oːnnʼuːr bu͡olbuttar. |
| Сколько-то [времени] прошло, дети стали играть вместе. |
|
|
| Биирдэ арай ыраактаагы уола дьиэбит: |
| Biːrde araj ɨraːktaːgɨ u͡ola dʼi͡ebit: |
| Вот однажды царский сын говорит: |
|
|
| — Доготтор, тыылана барыагыҥ. |
| "Dogottor, tɨːlana barɨ͡agɨŋ." |
| "Друзья, поедем на лодке." |
|
|
| Уолаттар төһө өр эрдэн испиттэрэ буолла. |
| U͡olattar töhö ör erden ispittere bu͡olla. |
| Сколько гребли парни — неизвестно. |
|
|
| Көрбүттэрэ: эбэ онуор улакан багайы балаган дьиэ турар. |
| Körbüttere, ebe onu͡or ulakan bagajɨ balagan dʼi͡e turar. |
| Увидели: на том берегу реки стоит большущиая юрта. |
|
|
| — Ити туокпутуй? — дэспиттэр. |
| "Iti tu͡okputuj?", despitter. |
| "Что это?", удивились. |
|
|
| Ыраактаагы уола: |
| ɨraːktaːgɨ u͡ola: |
| Царский сын: |
|
|
| — Тиксиэгиҥ, каартылыакпыт, — дьиэбит. |
| "Tiksi͡egiŋ, kaːrtɨlɨ͡akpɨt", dʼi͡ebit. |
| "Пристанем, поиграем в карты", сказал. |
|
|
| Ыт уола: |
| ɨt u͡ola: |
| Сын собаки: |
|
|
| — Э, того? |
| "E, togo? |
| "Э, зачем? |
|
|
| Багар, абааһылар дьиэлэрэ буолуо? |
| Bagar, abaːhɨlar dʼi͡elere bu͡olu͡o?" |
| Может, это жилище злых духов." |
|
|
| Коруоба уола: |
| Koru͡oba u͡ola: |
| Сын коровы: |
|
|
| — Тиксиэгиҥ, тиксиэгиҥ. |
| "Tiksi͡egiŋ, tiksi͡egiŋ. |
| "Пристанем, пристанем. |
|
|
| Каамалыы түһүөгүҥ. |
| Kaːmalɨː tühü͡ögüŋ." |
| Немного разомнемся." |
|
|
| Кытылга таксаат, бу икки уол каартылыы олорбуттар. |
| Kɨtɨlga taksaːt, bu ikki u͡ol kaːrtɨlɨː olorbuttar. |
| Как только вышли на берег, эти два парня сели играть в карты. |
|
|
| Ыт уола утуйан каалбыт. |
| ɨt u͡ola utujan kaːlbɨt. |
| Сын собаки уснул. |
|
|
| Төһө өр оонньообуттара буолла, бу оголор эмиэ утуйан каалбыттар. |
| Töhö ör oːnnʼoːbuttara bu͡olla, bu ogolor emi͡e utujan kaːlbɨttar. |
| Сколько играли — неизвестно, эти дети тоже уснули. |
|
|
| Ыт уола түүн орто уһуктубута — киһи каамар тыаһа иһиллибит. |
| ɨt u͡ola tüːn orto uhuktubuta — kihi kaːmar tɨ͡aha ihillibit. |
| В полночь проснулся сын собаки, звук человеческих шагов послышался. |
|
|
| Таксыбыта — абааһы… балаган дьиэк кааман иһээктиир дьэ. |
| Taksɨbɨta — abaːhɨ, balagan dʼi͡ek kaːman iheːktiːr dʼe. |
| Появлялся — злой дуx, идет в сторону юрты, вот. |
|
|
| "О дьэ, өлбүппүт эбит", — дьиэн баран доготторун уһугуннара һатаабыт. |
| "O dʼe, ölbüppüt ebit", dʼi͡en baran dogottorun uhugunnara hataːbɨt. |
| "О, ну погибли мы, кажется", подумав, напрасно попытался разбудить друзей. |
|
|
| Бу уолаттар того уһуктуоктарай. |
| Bu u͡olattar togo uhuktu͡oktaraj. |
| Те парни разве проснутся? |
|
|
| — Кэл-кэл, мин эньигин һиэм, — абааһы һаҥата иһиллибит. |
| "Kel-kel, min enʼigin hi͡em", abaːhɨ haŋata ihillibit. |
| "Иди-иди, я тебя съем", послышался голос злого духа. |
|
|
| Бу уол такса көппүт да абааһыны гытта өлөрсүбүт. |
| Bu u͡ol taksa köppüt da abaːhɨnɨ gɨtta ölörsübüt. |
| Парень тут выскочил и побился с злым духом. |
|
|
| Төһө да буолбакка абааһы мэньиитин болдок тааска кайа оксубут. |
| Töhö da bu͡olbakka abaːhɨ menʼiːtin boldok taːska kaja oksubut. |
| Много ли [времени] прошло — голову злого духа разбил на валуне. |
|
|
| Ол гынан баран иргэтин иһиттэн һуруктаак тааһы орообут, тааһы кармаанын иһинэн уктан кээспит. |
| Ol gɨnan baran irgetin ihitten huruktaːk taːhɨ oroːbut, taːhɨ karmaːnɨn ihinen uktan keːspit. |
| После этого из черепа вынул камень с письменами, положил камень в карман. |
|
|
| һарсиэрда туок да буолбатак көрдүк ыт уола доготторун уһугуннартаабыт: |
| Harsi͡erda tu͡ok da bu͡olbatak kördük ɨt u͡ola dogottorun uhugunnartaːbɨt: |
| Утром, будто ничего не произошло, сын собаки разбудил друзей: |
|
|
| — Чэй, каастана барыагыҥ. |
| "Čej, kaːstana barɨ͡agɨŋ." |
| "Давайте пойдем поохотимся на гусей." |
|
|
| Уолаттар тыыллаҥнаан арыыччы туран чаай испиттэр. |
| U͡olattar tɨːllaŋnaːn arɨːččɨ turan čaːj ispitter. |
| Парни, потягиваясь, еле встали, стали чай пить. |
|
|
| Олоҥкого күн кылгас. |
| Oloŋkogo kün kɨlgas. |
| В сказке день короткий. |
|
|
| Төһө да буолбакка каллаан караҥарбыт. |
| Töhö da bu͡olbakka kallaːn karaŋarbɨt. |
| Много ли [времени] прошло — стемнело. |
|
|
| Ыт уола аһаанһиэн баран утуйан каалбыт, доготторо эмиэ каартылыы олорбуттар. |
| ɨt u͡ola ahaːnhi͡en baran utujan kaːlbɨt, dogottoro emi͡e kaːrtɨlɨː olorbuttar. |
| Сын собаки поел и уснул, а друзья его опять сели играть в карты. |
|
|
| Түүн орто уһуктубута — доготторо олордо олорбутунан утуйан каалбыттар. |
| Tüːn orto uhuktubuta — dogottoro olordo olorbutunan utujan kaːlbɨttar. |
| Проснулся в полночь — друзья как сидели, так и заснули. |
|
|
| Бу ого уһуктан баран иһиллии һыппыт — ыраак канна ирэ эмиэ каамар тыас иһиллибит. |
| Bu ogo uhuktan baran ihilliː hɨppɨt — ɨraːk kanna ire emi͡e kaːmar tɨ͡as ihillibit. |
| Проснувшись, этот парень стал прислушиваться — где-то далеко послышались чьи-то шаги. |
|
|
| Доготторун уһугуннарбыта — того уһуктуоктарай чубу утуйбут киһилэр. |
| Dogottorun uhugunnarbɨta — togo uhuktu͡oktaraj čubu utujbut kihiler. |
| Пытался разбудить друзей, да разве проснутся только что уснувшие люди? |
|
|
| Ыт уола таксыбыт да иккис абааһы мэньиитин эмиэ болдок тааска кампы оксубут. |
| ɨt u͡ola taksɨbɨt da ikkis abaːhɨ menʼiːtin emi͡e boldok taːska kampɨ oksubut. |
| Сын собаки вышел и голову второго злого духа тоже разбил на валуне. |
|
|
| Абааһы тэбиэлэнэ түһэн баран чиркэс гыммыт. |
| Abaːhɨ tebi͡elene tühen baran čirkes gɨmmɨt. |
| Злой дух ногами дернул — и вытянулся. |
|
|
| Ыт уола иргэтиттэн һуруктаак тааһы ороото дагыны кармааныгар эмиэ уктан кээспит. |
| ɨt u͡ola irgetitten huruktaːk taːhɨ oroːto dagɨnɨ karmaːnɨgar emi͡e uktan keːspit. |
| Сын собаки из черепа вынул камень с письменами и опять положил в карман. |
|
|
| Үһүс түүнүгэр үһүс абааһы мэньиитин кайа оксон һуруктаак тааһы оруу оксубут. |
| Ühüs tüːnüger ühüs abaːhɨ menʼiːtin kaja okson huruktaːk taːhɨ oruː oksubut. |
| На третью ночь разбил голову третьему злому духу и успел вынуть камень с письменами. |
|
|
| Доготторун им турарын кытта уһугуннарбыт. |
| Dogottorun im turarɨn kɨtta uhugunnarbɨt. |
| Как только встала заря, разбудил друзей. |
|
|
| — Чэ, дьиэбитигэр барыагыҥ, — дьиэбит бу уол. |
| "Če, dʼi͡ebitiger barɨ͡agɨŋ", dʼi͡ebit bu u͡ol. |
| "Давайте поедем домой", сказал этот парень. |
|
|
| Ыраактаагы уола өчөспүт: |
| ɨraːktaːgɨ u͡ola öčöspüt: |
| Царский сын заупрямился: |
|
|
| — Того доо! |
| "Togo doː! |
| "Зачем же! |
|
|
| Олоро түһүөгүҥ, бэсэлээ. |
| Oloro tühü͡ögüŋ, beseleː." |
| Еще поживем, весело-то как." |
|
|
| Коруоба уола олоро түһэн баран дьиэбит: |
| Koru͡oba u͡ola oloro tühen baran dʼi͡ebit: |
| Сын коровы, посидев немного, сказал: |
|
|
| — Кэргэттэрбит күүтүөктэрэ, барыагыҥ ээт. |
| "Kergetterbit küːtü͡öktere, barɨ͡agɨŋ eːt." |
| "Родные заждались, поедем все же." |
|
|
| Уолаттар камнаабыттар. |
| U͡olattar kamnaːbɨttar. |
| Парни тронулись в путь. |
|
|
| Ыт уола эрдэн испит. |
| ɨt u͡ola erden ispit. |
| Сын собаки греб. |
|
|
| Төһө да буолбакка кыынын туттан баран: |
| Töhö da bu͡olbakka kɨːnɨn tuttan baran: |
| Много ли [времени] прошло, ощупав ножны, [сказал]: |
|
|
| — Доготтоор, баһакпын каалларбыппын, көрдүү барыам, — дьиэбит. |
| "Dogottoːr, bahakpɨn kaːllarbɨppɨn, kördüː barɨ͡am", dʼi͡ebit. |
| "Друзья, забыл я нож, пойду поищу", сказал. |
|
|
| Ыт уола балагаҥҥа кэлбитэ дьактаттар ытыыр һаҥалара иһиллибит. |
| ɨt u͡ola balagaŋŋa kelbite dʼaktattar ɨtɨːr haŋalara ihillibit. |
| Сын собаки подошел к юрте, тут послышался плач женщин. |
|
|
| — Мин минньигэс ас буолан баран улакан тэриэлкэгэ тыыларын иһигэр түһүөм. |
| "Min minnʼiges as bu͡olan baran ulakan teri͡elkege tɨːlarɨn ihiger tühü͡öm. |
| "Я стану вкусной пищей и спущусь на большой тарелке в их лодку. |
|
|
| Миньигин һиэтэктэринэ өлөн каалыактара, — дьиэбит кардьагас Дьигэ бааба куолаһа. |
| Minʼigin hi͡etekterine ölön kaːlɨ͡aktara", dʼi͡ebit kardʼagas Dʼige baːba ku͡olaha. |
| Когда отпробуют меня, все передохнут", сказал голос старой Бабы-Яги. |
|
|
| — Мин буоллагына каһан да көрбөтөк боскуой һолко пылаат буолан ыраактаагы уолун төһөгүгэр түһүөм, барыкааттарын моҥуннаран өлөрүөм. |
| "Min bu͡ollagɨna kahan da körbötök bosku͡oj holko pɨlaːt bu͡olan ɨraːktaːgɨ u͡olun töhögüger tühü͡öm, barɨkaːttarɨn moŋunnaran ölörü͡öm." |
| "А я-то, став невиданно красивым шелковым платком, расстелюсь на коленях царского сына и заставлю всех удавиться." |
|
|
| — Мин буоллагына тыыларын ипсэри һилимниир гына уу һымала буолуом, барыларын оборон тимирдиэм. |
| "Min bu͡ollagɨna tɨːlarɨn ipseri hilimniːr gɨna uː hɨmala bu͡olu͡om, barɨlarɨn oboron timirdi͡em." |
| "А я-то стану дегтем, приклею намертво их лодку и, всех утянув, утоплю." |
|
|
| — Дьэ үчүгэй. |
| "Dʼe üčügej. |
| "Ну ладно. |
|
|
| Бэртик һанаабыккыт эбит, — дьиэбит маннайгы дьактар. |
| Bertik hanaːbɨkkɨt ebit", dʼi͡ebit mannajgɨ dʼaktar. |
| Хорошо задумали, оказывается", сказала первая женщина. |
|
|
| Ыт уола итини истибит дааганы һыыр анныгар һүүрэн киирбит, тыытын ылбактыыр да эрдэн испит. |
| ɨt u͡ola itini istibit daːganɨ hɨːr annɨgar hüːren kiːrbit, tɨːtɨn ɨlbaktɨːr da erden ispit. |
| Как услышал это сын собаки, сбежал вниз с берега, сел в лодочку и стал грести. |
|
|
| Доготторун эбэ ортотугар һитэ оксубут. |
| Dogottorun ebe ortotugar hite oksubut. |
| Друзей нагнал на середине реки. |
|
|
| Уолаттар оргуйакаан эрдэн испиттэр. |
| U͡olattar orgujakaːn erden ispitter. |
| Парни потихоньку гребли. |
|
|
| Төһө өр буолуой, тыыларын иһигэр астаак тэриэлкэ түспүт. |
| Töhö ör bu͡olu͡oj, tɨːlarɨn ihiger astaːk teri͡elke tüspüt. |
| Много ли [времени] прошло, в лодку спустилась тарелка с едой. |
|
|
| Ыраактаагы уола үөрбүт, илиитин тэриэлкэ дьиэк һарбас гынарын гытта ыт уола астаак тэриэлкэни ууга быраган кээспит. |
| ɨraːktaːgɨ u͡ola ü͡örbüt, iliːtin teri͡elke dʼi͡ek harbas gɨnarɨn gɨtta ɨt u͡ola astaːk teri͡elkeni uːga bɨragan keːspit. |
| Царский сын обрадовался, потянул пальцы в сторону тарелки — сын собаки тарелку столкнул в воду. |
|
|
| Ыраактаагы уола кыыһыран һунтуйан олордогуна, боскуой багайы һолко пулаат ыраактаагы уолун төһөгүгэр түспүт. |
| ɨraːktaːgɨ u͡ola kɨːhɨran huntujan olordoguna, bosku͡oj bagajɨ holko pulaːt ɨraːktaːgɨ u͡olun töhögüger tüspüt. |
| Когда царский сын от досады с вытянутым носом сидел, на коленях его расстелился красивый шелковый платок. |
|
|
| — О, таҥара, маамабар кэһии гыныам, — дьиэбит да кармааныгар уктаары гынарын гытта уола талаан ылбыт, баһагынан илчи кэрдэн баран ууга быраган кээспит. |
| "O, taŋara, maːmabar kehiː gɨnɨ͡am", dʼi͡ebit da karmaːnɨgar uktaːrɨ gɨnarɨn gɨtta u͡ola talaːn ɨlbɨt, bahagɨnan ilči kerden baran uːga bɨragan keːspit. |
| "О, боже, маме сделаю подарок", сказал, и только хотел было положить в карман, как сын [собаки] выхватил и, ножом искромсав, бросил [платок] в воду. |
|
|
| Ыраактаагы уола кыыһыран һаҥата да таксыбатак. |
| ɨraːktaːgɨ u͡ola kɨːhɨran haŋata da taksɨbatak. |
| От ярости царский сын даже слова не мог вымолвить. |
|
|
| Төһө өр буолуой, тыылара ууга һыстан каалбыт, эбэ уута караарт гыммыт. |
| Töhö ör bu͡olu͡oj, tɨːlara uːga hɨstan kaːlbɨt, ebe uːta karaːrt gɨmmɨt. |
| Много ли еще [времени] прошло — лодка прилипла к воде, вода реки почернела. |
|
|
| Бу уолаттар һатаан эрдиммэт буолан каалбыттар. |
| Bu u͡olattar hataːn erdimmet bu͡olan kaːlbɨttar. |
| Эти парни совсем грести не могут. |
|
|
| Куттаммыттар. |
| Kuttammɨttar. |
| Испугались. |
|
|
| Ыт уола: |
| ɨt u͡ola: |
| Сын собаки: |
|
|
| — Ууну һүгэннэн быһыта кэрдиҥ, баһагынан тэһитэ анньыҥ, мин эрдэн иһиэм, — дьиэбит доготторугар. |
| "Uːnu hügennen bɨhɨta kerdiŋ, bahagɨnan tehite annʼɨŋ, min erden ihi͡em", dʼi͡ebit dogottorugar. |
| "Воду рубите топором, протыкайте ножом, а я стану грести", сказал своим друзьям. |
|
|
| Көрбүттэрэ — уулара кирдик һырдаан, кытаран испит. |
| Körbüttere — uːlara kirdik hɨrdaːn, kɨtaran ispit. |
| Взглянули — вода и вправду стала светлеть, алеть. |
|
|
| һотору тыылара босколоммут. |
| Hotoru tɨːlara boskolommut. |
| Скоро лодка их освободилась. |
|
|
| Уолаттар эрдинэн испиттэр оргууйакаан. |
| U͡olattar erdinen ispitter orguːjakaːn. |
| Парни гребли потихоньку. |
|
|
| Төһө да өр буолбакка эбэ үрдүк кытылыгар гуораттара көстүбүт. |
| Töhö da ör bu͡olbakka ebe ürdük kɨtɨlɨgar gu͡orattara köstübüt. |
| Много ли [времени] прошло — на высоком берегу реки показался их город. |
|
|
| Тиксэн баран уолаттар үс аҥы араксан каалбыттар. |
| Tiksen baran u͡olattar üs aŋɨ araksan kaːlbɨttar. |
| Пристали к берегу и разошлись на три стороны. |
|
|
| Ыраактаагы уола һыыр үрдүгэр чээлкээ дьиэгэ барбыт, ыт уола мааматын ньамчыгас короон дьиэтигэр киирбит, коруоба уола таһаараа иньэтин көрсүбүт. |
| ɨraːktaːgɨ u͡ola hɨːr ürdüger čeːlkeː dʼi͡ege barbɨt, ɨt u͡ola maːmatɨn nʼamčɨgas koroːn dʼi͡etiger kiːrbit, koru͡oba u͡ola tahaːraː inʼetin körsübüt. |
| Царский сын пошел к белому дому на берегу, сын собаки нырнул в низкий дом-конуру матери, сын коровы мать во дворе встретил. |
|
|
| Һарсиэрда ыраактаагы уолаттары ыгыртаталаабыт: |
| Harsi͡erda ɨraːktaːgɨ u͡olattarɨ ɨgɨrtatalaːbɨt: |
| Утром царь позвал парней: |
|
|
| — Чэ оголорум, кэпсээҥ тугу гына бу туркары һылдьыбыккытый? |
| "Če ogolorum, kepseːŋ tugu gɨna bu turkarɨ hɨldʼɨbɨkkɨtɨj?" |
| "Ну, дети мои, рассказывайте, что так долго ездили?" |
|
|
| — Үс абааһы иргэтиттэн үс һуруктаак тааһы булбутум, — ыт уола дьиэбит, ыраактаагы илиитигэр үс тааһы туттаран кээспит. |
| "Üs abaːhɨ irgetitten üs huruktaːk taːhɨ bulbutum", ɨt u͡ola dʼi͡ebit, ɨraːktaːgɨ iliːtiger üs taːhɨ tuttaran keːspit. |
| "В черепах трех злых духов нашел три камня с письменами", сказал сын собаки и вручил царю три камня. |
|
|
| Ыыраактаагы ыт уолун моойуттан кууһан ылбыт, ытамсыйа түһэн баран дьиэбит: |
| ɨːraːktaːgɨ ɨt u͡olun moːjuttan kuːhan ɨlbɨt, ɨtamsɨja tühen baran dʼi͡ebit: |
| Царь сына собаки обнял за шею и, всплакнув, сказал: |
|
|
| — Бүгүҥҥүттэн эн ыраактаагы буолар ыйаагыҥ кэллэ. |
| "Bügüŋŋütten en ɨraːktaːgɨ bu͡olar ɨjaːgɨŋ kelle. |
| "С сегодняшнего дня тебе суждено стать царем. |
|
|
| Уолбун кытта убай-балыс буолан олоруҥ. |
| U͡olbun kɨtta ubaj-balɨs bu͡olan oloruŋ." |
| С моим сыном живите как братья." |
|
|
| Үс уол догордуу байан-тайан олорбуттар. |
| Üs u͡ol dogorduː bajan-tajan olorbuttar. |
| Трое парней зажили дружно, в богатстве и довольстве. |
|
|