PoNA_19900810_TojooAirplane_nar
Вернуться к списку текстов
Аны иһиллээӈ нөӈүө өһү.
Anɨ ihilleːŋ nöŋü͡ö öhü.
Сейчас послушайте следующий рассказ.
Аата "ДЬАРАПАЛААН".
Aːta "Dʼarapalaːn".
Называется "Аэроплан" ("САМОЛЁТ").
Тойоо үһүс күнүгэр эмиэ көрбүт биир дьиктини.
Tojoː ühüs künüger emi͡e körbüt biːr dʼiktini.
Тойоона на третий день опять увидел одну диковинку.
Күнүс аһаан бүтээт, таһаара һүрэлии һылдьыбыт улица үстүн.
Künüs ahaːn büteːt, tahaːra hüreliː hɨldʼɨbɨt uːlʼica üstün.
Днём после обеда бегал прогуливаясь по улице.
"Дьарапалаан көтөн кэлиэ," – диэн өһү истибит.
"Dʼarapalaːn kötön keli͡e", di͡en öhü istibit.
"Аэроплан (самолёт) прилетит," – весть услышал.
Бары киһилэр күүтэллэр эбит дьарапалааны.
Barɨ kihiler küːteller ebit dʼarapalaːnɨ.
Все люди ждут, оказывается, аэроплан.
Һаӈа киһилэр кэлэллэрин көрөөрү, кантан ирэ (эрэ) һурук ылаары.
Haŋa kihiler kelellerin köröːrü, kantan ire huruk ɨlaːrɨ.
Новых людей прилетающих увидеть и откуда-нибудь письмо получить.
Тойоо каһан даа көрө илик эбит дьарапалааны.
Tojoː kahan daː körö ilik ebit dʼarapalaːnɨ.
Тойо ни разу не видел, оказывается, аэроплан.
Кайтак эбитэй ити көтөрө?
Kajtak ebitej iti kötörö?
Как же он летает?
Туок урааӈкай билэр?
Tu͡ok uraːŋkaj biler?
Кто его знает?
Һол даа буоллар һин күүтэр.
Hol daː bu͡ollar hin küːter.
Несмотря на это все равно ждёт.
Төһө даа өр буолбатак, этиӈ этэрин көрдүк каллаӈӈа аайдаан буолбут.
Töhö daː ör bu͡olbatak, etiŋ eterin kördük kallaːŋŋa aːjdaːn bu͡olbut.
Немного погодя, гром гремит будто в небе грохот раздался.
Онтон туок да көрдүк көтөр… көтө һылдьыбыт былыттар үрдүлэригэр.
Onton tu͡ok da kördük kötör kötö hɨldʼɨbɨt bɨlɨttar ürdüleriger.
Затем невиданная птица пролетела над облаками.
Тойоо куттаммыт чэ турбут һиригэр "лак" гына олорбут, карактарын һаппыт, тоӈмут көрдүк титирии олорбут.
Tojoː kuttammɨt če turbut hiriger "lak" gɨna olorbut, karaktarɨn happɨt, toŋmut kördük titiriː olorbut.
Тойо испугался, где стоял там и плашмя сел, глаза закрыл, как замороженный задрожал сидя.
"Туок буоллуӈ?
"Tu͡ok bu͡olluŋ?
"Что с тобой?
Һүүр түргэнник кытылга, көрө бар, кайдак самолёт олорорун ууга," – учителин һаӈатын истибит.
Hüːr türgennik kɨtɨlga, körö bar, kajdak samalʼot olororun uːga", učitʼelʼin haŋatɨn istibit.
Беги быстрее на берег, посмотри как самолёт садится в воду,"– учителя голос услышал.
Тойоо карактарын арыйбыта, Волочаанка бары нэһилиэгэ, турар турбат, гини аттынан һүүрэлээн ааһан эбиттэр.
Tojoː karaktarɨn arɨjbɨta, Valačaːnka barɨ nehili͡ege, turar turbat, gini attɨnan hüːreleːn aːhan ebitter.
Тойо глаза открыл, Волочанки весь народ, кто может и не может, мимо него пробегают вот.
Киһилэр куттамматтар.
Kihiler kuttammattar.
Люди не боятся.
"Мин һин туок даа буолуом һуога, бадага," – дии һанаабыт Тойоо.
"Min hin tu͡ok daː bu͡olu͡om hu͡oga, badaga", diː hanaːbɨt Tojoː.
"Со мной тоже ничего не будет наверно," – подумал про себя Тойо.
Тура эккирээт элэ күүһүнэн тэппит һүүрэн, ыстаӈалыы-ыстаӈалыы кыра чалбактар үрдүлэринэн.
Tura ekkireːt ele küːhünen teppit hüːren, ɨstaŋalɨː-ɨstaŋalɨː kɨra čalbaktar ürdülerinen.
Соскочив со всей прытью побежал перепрыгивая мелкиие лужи.
Эбэ кытылыгар киһи киһитин билсибэт.
Ebe kɨtɨlɨgar kihi kihitin bilsibet.
На берегу реки люди друг друга не знают.
Күлсүү, кэпсэтии буолан испит.
Külsüː, kepsetiː bu͡olan ispit.
Смех, разговоры усиливались.
Эбэ уутугар чайка олорорун көрдүк дьарапалаан көбө һылдьыбыт, аайдаана бэрт.
Ebe uːtugar čaːjka olororun kördük dʼarapalaːn köbö hɨldʼɨbɨt, aːjdaːna bert.
На реке, чайка сидит будто, аэроплан раскачивается с сильным гулом.
Кэннитигэр уу долгуннурар күүстээк тыалыттан.
Kennitiger uː dolgunnurar küːsteːk tɨ͡alɨttan.
Сзади вода волнами бьёт из-за сильного ветра.
Тойоо куттана һатаабыт.
Tojoː kuttana hataːbɨt.
Тойо испугался немного.
"Дьарапалаан ууттан таксан кытылга таксыага, – диэн, – мин диэк кэлиэгэ", – диэн.
"Dʼarapalaːn uːttan taksan kɨtɨlga taksɨ͡aga", di͡en, "min di͡ek keli͡ege", di͡en.
"Аэроплан из воды выплывая, на берег выйдет, – подумав – на меня пойдёт ведь" – сказав.
Турар киһилэр аттыларыттан ырааккаан тэйбит.
Turar kihiler attɨlarɨttan ɨraːkkaːn tejbit.
От стоящих людей рядом подальше отпрянул.
Туспа һоготогун турбут.
Tuspa hogotogun turbut.
Отдельно один встал.
Дьарапалаана тыы көрдүк муннутунан кытылга токтообут.
Dʼarapalaːna tɨː kördük munnutunan kɨtɨlga toktoːbut.
Аэроплан словно ветка носом у берега пристал.
Аайдаан бүппүт.
Aːjdaːn büppüt.
Шум прекратился.
Үрдүттэн аан арыллыбыт, киһи төбөтө көстө биэрбит.
Ürdütten aːn arɨllɨbɨt, kihi töbötö köstö bi͡erbit.
С верху дверь открылась, человечья макушка появилась.
Киһи такса көтөөт дьарапалаан кынатын үрдүгэр туран, бырагыллыбыт быы (быа) уһугун кабан ылбыт, самолётын табалыы баайан кээспит.
Kihi taksa kötöːt dʼarapalaːn kɨnatɨn ürdüger turan, bɨragɨllɨbɨt bɨː uhugun kaban ɨlbɨt, samolʼotɨn tabalɨː baːjan keːspit.
Человек вспрыгнув аэроплану на крыло сверху забравшись, за выброшенную верёвку с конца схватив, самолёт будто оленя привезял.
"Дьэ интириэс, тыы көрдүк.
"Dʼe intiri͡es, tɨː kördük.
"Вот интересно, ветка будто.
Табалыы да баайыллар эбит", – дии һаныы турбут Тойоо.
Tabalɨː da baːjɨllar ebit", diː hanɨː turbut Tojoː.
Словно оленя привязывают оказывается", – размышлял стоя Тойо.
Оголор буоллактарына үтүүлүһэ (үтүөлэһэ)-үтүүлүһэ (үтүөлэһэ) дьарапалаан диэк һүрэлээбиттэр.
Ogolor bu͡ollaktarɨna ütüːlühe-ütüːlühe dʼarapalaːn di͡ek hüreleːbitter.
Дети тем временем, толкаясь к аэроплану ближе побежали.
Тойоо һоготогун туран эмиэ дьиэтин, иньэтин, агатын өйдөөбүт.
Tojoː hogotogun turan emi͡e dʼi͡etin, inʼetin, agatɨn öjdöːbüt.
Тойо один стоя опять о доме, маме и папе вспомнил.
Гиннэр (гинилэр) ирэ (эрэ) көрбүт көрбөттөр дьарапалааны: кайтак (кайдак) олорорун, кайтак (кайдак) көтөрүн.
Ginner ire (körbüt-) körböttör dʼarapalaːnɨ, kajtak olororun, kajtak kötörün.
Они только не видят аэроплан как садится, как взлетает.
Өссүө олус дьикти буолуок этэ, дьиэтигэр көтөн кэлбитэ буоллар ити дьарапалаана.
Össü͡ö olus dʼikti bu͡olu͡ok ete, dʼi͡etiger kötön kelbite bu͡ollar iti dʼarapalaːna.
Ещё удивительнее было бы, если б домой прилетел на этом аэроплане.
Көтөн иһэн бары муораны көрүөгүн багарбыт.
Kötön ihen barɨ mu͡oranɨ körü͡ögün bagarbɨt.
В полёте всю тундру охватить взором захотел.
Олорбут ологун, ураһа дьиэтин, оонньообут һирдэрин.
Olorbut ologun, uraha dʼi͡etin, oːnnʼoːbut hirderin.
Родное стойбище, чум свой, места где играл.
Дьарапалаан көтүөр диэри Тойоо доготторун гытта кытылга турбуттар, аһыы да барбакка интернаттарыгар.
Dʼarapalaːn kötü͡ör di͡eri Tojoː dogottorun gɨtta kɨtɨlga turbuttar, ahɨː da barbakka intʼernaːttarɨgar.
До самого вылета аэроплана Тойо с друзьями на берегу простояли, даже покушать так и не сходили в интернат.
Дьарапалаан туһунан кэпсэтии таһаара, бары дьиэ аайы каһан да бүппэт.
Dʼarapalaːn tuhunan kepsetiː tahaːra, barɨ dʼi͡e aːjɨ kahan da büppet.
Об аэроплане разговоры на улице, в каждом доме никак не прекращаются.
Вернуться к началу текста
Вернуться к списку текстов