| Былыр огонньордоок эмээксин олорбуттар. |
| Bɨlɨr ogonnʼordoːk emeːksin olorbuttar. |
| В старину старик со старухой жили. |
|
|
| Кинилэр биир кыыстаактар. |
| Kiniler biːr kɨːstaːktar. |
| У них была одна дочь. |
|
|
| Бу кыыстара киэһэ һунуурдарын утуттулар даа кэпсэтэн барар. |
| Bu kɨːstara ki͡ehe hunuːrdarɨn ututtular daː kepseten barar. |
| Эта дочь, как только вечером гасили свой светильник, начинала разговаривать: |
|
|
| — Мин эйиэкэ эргэ барыам, — диир. |
| "Min eji͡eke erge barɨ͡am", diːr. |
| — Я за тебя замуж пойду, — говорила. |
|
|
| Күнүс кыыстарын ыйыта һатыыллар, туок да тылы киниттэн кыайан ылбаттар. |
| Künüs kɨːstarɨn ɨjɨta hatɨːllar, tu͡ok da tɨlɨ kinitten kɨ͡ajan ɨlbattar. |
| Днем, как ни спрашивали у дочки, ничего от нее не могли добиться. |
|
|
| Биирдэ киэһэ һытан бараннар һунуурдарын утуппут курдук һабан кээһэллэр. |
| Biːrde ki͡ehe hɨtan barannar hunuːrdarɨn utupput kurduk haban keːheller. |
| Однажды вечером, когда улеглись, старики прикрыли свой светильник, как будто погасив его. |
|
|
| Кыыстара эмиэ һаҥаран барар. |
| Kɨːstara emi͡e haŋaran barar. |
| Дочь опять начала разговаривать. |
|
|
| Маныака һунуурдарын һабыытын ылан кээһэллэр. |
| Manɨ͡aka hunuːrdarɨn habɨːtɨn ɨlan keːheller. |
| Тогда сбросили со светильника крышку. |
|
|
| Көрбүттэрэ: оголорун кытта биир киһи һытар. |
| Körbüttere, ogolorun kɨtta biːr kihi hɨtar. |
| Увидели: с их дочерью один человек лежит. |
|
|
| — Ээ дьэ, күтүөппүт буоллагыҥ, — диэн огонньордоок эмээксин этэллэр. |
| "Eː dʼe, kütü͡öppüt bu͡ollagɨŋ", di͡en ogonnʼordoːk emeːksin eteller. |
| — Ну ты, значит, наш зятек, — сказали старик со старухой. |
|
|
| Маныга киһилэрэ этэр: |
| Manɨga kihilere eter: |
| На это человек ответил: |
|
|
| — Дьолгут буоллага эһиэнэ, ити миигин көрбүккүт, канна кыыскыт барбытын билимнэ каалыак этигит, — диир. |
| "Dʼolgut bu͡ollaga ehi͡ene, iti miːgin körbükküt, kanna kɨːskɨt barbɨtɨn bilimne kaːlɨ͡ak etigit", diːr. |
| — Счастье, значит, ваше, что меня увидели, иначе не знали бы, куда девалась ваша дочь, — сказал. |
|
|
| — һол да буоллар кыыскытын илдьиэм. |
| "Hol da bu͡ollar kɨːskɨtɨn ildʼi͡em. |
| — Но все равно уведу вашу дочь. |
|
|
| Мин барыам, һарсын, огонньор эрдэ күн һаарыыра тагыстын, һэттэ кыыл эбэни карбаарар буолуога. |
| Min barɨ͡am, harsɨn, ogonnʼor erde kün haːrɨːra tagɨstɨn, hette kɨːl ebeni karbaːrar bu͡olu͡oga. |
| После того как уйду, пусть завтра рано, с восходом солнца, выйдет старик. Семь диких оленей будут переплывать реку. |
|
|
| Онон билиэккит мин дьолу агалбыппын. |
| Onon bili͡ekkit min dʼolu agalbɨppɨn. |
| По этому узнаете, что я принес вам счастье. |
|
|
| Кытаатан ол кыыллары огонньор өлөрдүн. |
| Kɨtaːtan ol kɨːllarɨ ogonnʼor ölördün. |
| Пусть старик постарается убить тех диких оленей. |
|
|
| Ону һүлэн бүтэрдэгинэ, тимир чибынан каллаантан тимир биһиккэ ого түһүөгэ. |
| Onu hülen büterdegine, timir čibɨnan kallaːntan timir bihikke ogo tühü͡öge. |
| Когда закончит снимать с них шкуры, на железной цепи с неба спустится железная колыбель с ребенком. |
|
|
| Ол һабыылаак буолуога. |
| Ol habɨːlaːk bu͡olu͡oga. |
| Она будет закрыта. |
|
|
| Букатын үс конукка диэри һабыытын арыйан көрөр буолаайагыт. |
| Bukatɨn üs konukka di͡eri habɨːtɨn arɨjan körör bu͡olaːjagɨt. |
| В течение трех дней ни за что не открывайте и не смотрите. |
|
|
| Маны этэн баран таксыбыт киһилэрэ. |
| Manɨ eten baran taksɨbɨt kihilere. |
| Сказав это, человек тот вышел. |
|
|
| Кыыстара ону барыспыт. |
| Kɨːstara onu barɨspɨt. |
| Дочь — вслед за ним. |
|
|
| Огонньордоок эмээксин ону атаара таһаара таксыбыттар. |
| Ogonnʼordoːk emeːksin onu ataːra tahaːra taksɨbɨttar. |
| Старик со старухой, провожая их, вышли во двор. |
|
|
| Көрбүттэрэ эр киһилэрэ-күтүөттэрэ улакан муҥ кыыл буура буолан, кыыстара кыыл иктээнэтэ буолан эбэни карбыы турбуттар. |
| Körbüttere er kihilere-kütü͡öttere ulakan muŋ kɨːl buːra bu͡olan, kɨːstara kɨːl ikteːnete bu͡olan ebeni karbɨː turbuttar. |
| Увидели: мужчина-зять, превратившись в огромного самцс дикого оленя, а дочь их, став двухгодовалой важенкой, поплыли через реку. |
|
|
| һарсыарда огонньор ииктии таксар. |
| Harsɨ͡arda ogonnʼor iːktiː taksar. |
| Утром старик вышел во двор мочиться. |
|
|
| Көрбүтэ һэттэ кыыл эбэни карбаан иһэр. |
| Körbüte hette kɨːl ebeni karbaːn iher. |
| Смотрит: семь диких оленей плывут через реку. |
|
|
| Маны үҥүүтүн ылан тыыннан баран һэттэ кыылы барытын быһа кэйэн өлөртөөн кээһэр. |
| Manɨ üŋüːtün ɨlan tɨːnnan baran hette kɨːlɨ barɨtɨn bɨha kejen ölörtöːn keːher. |
| Тут он взял копье, сел в лодку и переколол всех семерых. |
|
|
| Маны һүлэ каалар. |
| Manɨ hüle kaːlar. |
| Стал свежевать их туши. |
|
|
| Эмээксин утуйан каалбыт. |
| Emeːksin utujan kaːlbɨt. |
| Старуха же спала. |
|
|
| Түүн койутаабыт киһи уһуктубута, тимир чыбынан каллаантан түһэн турар эбит тимир биһик. |
| Tüːn kojutaːbɨt kihi uhuktubuta, timir čɨbɨnan kallaːntan tühen turar ebit timir bihik. |
| Когда она ночью проснулась, оказалось, что на железной цепи с неба спустилась железная колыбель. |
|
|
| Иһигэр ого баар быһыылаак, ытыыр. |
| Ihiger ogo baːr bɨhɨːlaːk, ɨtɨːr. |
| Внутри нее, видно, ребенок: слышен плач. |
|
|
| Эмээксин аһына һаныыр да һэрэнэн үрдүнэн һабыытын арыйан көрөр. |
| Emeːksin ahɨna hanɨːr da herenen ürdünen habɨːtɨn arɨjan körör. |
| Старухе стало жалко его, она приоткрыла покрывало и посмотрела. |
|
|
| Көрбүтэ: каар курдук чээлкээ багайы ого һытар эбит. |
| Körbüte, kaːr kurduk čeːlkeː bagajɨ ogo hɨtar ebit. |
| Увидел: лежит, оказывается, белый, как снег, ребенок. |
|
|
| Маныака огото өлөр һаҥата һаҥара түспүт: |
| Manɨ͡aka ogoto ölör haŋata haŋara tüspüt: |
| Тут ребенок закричал смертным криком: |
|
|
| — Карагым тэһэ уолаары гынна! — дии-дии, чыба үөһэ көтөгө турбут биһигин. |
| "Karagɨm tehe u͡olaːrɨ gɨnna!", diː-diː, čɨba ü͡öhe kötögö turbut bihigin. |
| — Сейчас лопнет глаз мой! — после этих слов цепь стала поднимать колыбель вверх. |
|
|
| Ого һаҥата иһиллибит: |
| Ogo haŋata ihillibit: |
| Послышался голос ребенка: |
|
|
| — Бу мин убайым Үрүҥ Айыы уола этэ, миигин убайым ыыппыта, үс конукка диэри миигин быртак карактарынан көрөн һоккор оҥоруоктара һуога, — диэн. |
| "Bu min ubajɨm Ürüŋ Ajɨː u͡ola ete, miːgin ubajɨm ɨːppɨta, üs konukka di͡eri miːgin bɨrtak karaktarɨnan körön hokkor oŋoru͡oktara hu͡oga", di͡en. |
| — Мой старший брат был сыном Юрюнг Айыы, меня брат послал, он говорил, не будут, мол, глядеть на меня в течение трех дней, чтоб я не окривел от сглаза. |
|
|
| — Билигин төннүөкпүн төннүө һуокпун, ол убайым билиэ, — диэбит. |
| "Biligin tönnü͡ökpün tönnü͡ö hu͡okpun, ol ubajɨm bili͡e", di͡ebit. |
| Теперь возвратиться или не возвратиться мне к вам, решит мой старший брат, — сказал. |
|
|
| Ол бириэмэгэ огонньор кыылларын һүлэн икки буутун һанныгар ууран кэлэн испит. |
| Ol biri͡emege ogonnʼor kɨːllarɨn hülen ikki buːtun hannɨgar uːran kelen ispit. |
| В это время старик, кончив свежевать диких оленей, шел, неся на плечах две задние ноги оленя. |
|
|
| Маны эмээксинэ көрсөн кэпсиир. |
| Manɨ emeːksine körsön kepsiːr. |
| Тут старуха, встретив его, обо всем рассказала. |
|
|
| Огонньор итэгэйимнэ һүүрэн кэлэр. һуогун көрөн баран эмээксинин эттиир колунан. |
| Ogonnʼor itegejimne hüːren keler. |
| Старик, не поверив, вбежал в юрту. |
|
|
| Һуогун көрөн баран эмээксинин эттиир колунан. |
| Hu͡ogun körön baran emeːksinin ettiːr kolunan. |
| Увидев, что ребенка нет, стал бить старуху одним стегном. |
|
|
| Эмээксинэ аҥар колун ылар да эттэһэн бэйэ бэйэлэрин өл кээһэллэр. |
| Emeːksine aŋar kolun ɨlar da ettehen beje bejelerin ölörön keːheller. |
| Старуха схватила другое стегно, и побили они друг друга до смерти. |
|
|